ျဖစ္တည္မႈ (ဓမၼဇစ္ျမစ္)

ျဖစ္တည္မႈ ဆိုသည္မွာ ပရမံႏုျမဴမွအစ စၾက၀ဠာ တစ္၀ွန္းလံုး၏ ျဖစ္ေပၚတည္ရွိလာမႈ အားလံုး အက်ံဳး၀င္ ေပ သည္၊ စၾကာ၀ဠာ အ၀ွမ္း ရွိ သက္ရွိသက္မဲ့ တစ္ခုခ်င္း တစ္မ်ိဳးခ်င္းစီ၏ ျဖစ္တည္ လာျခင္းသည္ ထို တစ္ခုခ်င္းစီ အတြက္ ျပဌာန္းသတ္မွတ္ၿပီးေသာ မူလ ပညတ္ ဓမၼ ရွိၿပီး ျဖစ္သည္ ဟု အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တို႔က ယံုၾကည္ လက္ခံၾကသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ လူျဖစ္တည္လာရန္အတြက္ လူ၏ပံုစံ၊ အျခား သက္ရွိ သက္မဲ့တို႔ ျဖစ္တည္ လာရန္အတြက္ သက္ရွိသက္မဲ့ တစ္မ်ိဳးခ်င္းစီ၏ ပံုစံ၊ တစ္မ်ိဳးထက္ ပိုမို ေပါင္းကူးလွ်င္ ျဖစ္ေပၚ လာမည့္ ေပါင္း ကူး (ကျပား) ပံုစံ၊ စသည္ျဖင့္ အရာရာတိုင္း အတြက္ ျဖစ္တည္မႈ ရုပ္ပံုစံ၊ ဓါတ္ပံုစံ တို႔မွာ လူသားတို႔ ေတြ႔ရွိၿပီး သား အရာတိုင္း၌ ျဖစ္ေစ၊ မေတြ႔ရွိရေသးေသာ အရာတို႔၌ျဖစ္ေစ မည္သည့္ ပံုစံျဖစ္တည္ လာရမည္ဟူသည့္ ႀကိဳတင္ ျပဌာန္းခ်က္မွာ ရွိၿပီး ျဖစ္သည္ဟု လက္ခံျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
ထိုသို႔ ရွိၿပီးသားအတိုင္း မူလပင္မ ဓမၼကို သဘာ၀ဓမၼ အျဖစ္လက္ခံၿပီး၊ စၾကာ၀ဠာအနႏၲသည္ သဘာ၀ဓမၼ၏ ကြန္ယက္ထဲ၌ က်င္လည္ ေနရသည္ သို႔မဟုတ္ စၾကာ၀ဠာ အေပါင္းသည္ သဘ၀ဓမၼ၏ ကြန္ယက္တြင္းမွ ကင္း လြတ္ႏိုင္မႈ မရွိေပ၊ ထိုလႊမ္းမိုးထားေသာ ပင္မ ဓမၼကြန္ယက္၏ ပင္မဖူးျခာ (အခ်ဳပ္အျခာ)သည္ သဗၺညဳတဉာဏ္ စဥ္၏ ဇစ္ျမစ္ေတာ္ ပရမတ္ဘုရားရွင္ (အလႅာဟ္) ျဖစ္၏ (၆း ၁၀၁) ဟု အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္တို႔က လက္ခံယံုၾကည္ ေပ သည္။
ထိုသို႔ေသာ ယံုၾကည္ခ်က္မ်ိဳးကို ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၏ အဓိပတိ ဆရာေတာ္ႀကီး ျဖစ္သည့္ ရွင္ဗုဒၶေဃာသ ျပဳျပင္ စီရင္ေသာ အဌသာလိနီ ၀ိသတိ၀ႏၵနာ တြင္ ဂရုဏာ၀ိယ သေတၱသု၊ ပညာရႆ မေဟသိေနာ၊ ေညယ ဓေမၼသု၊ ယတၳာယုဇိ၊ ပ၀တၳိတၱံ၊ မေဟ သိေနာ။ ဘုရားသခင္သည္ ဂရုဏာေတာ္အာျဖင့္ သတၱ၀ါအေပါင္းတို႔ႏွင့္ ေညယဓံတရား ငါးပါးတို႔ကို ယတၲာဇုတိ အလိုေတာ္ရွိသည့္ အတိုင္း ပ၀တၳိတၱံ ျဖစ္ေတာ္မူေလကုန္ၿပီ၊ ဟု သြန္ သင္ ထားၿပီး- ဤသို႔ တစ္ထပ္တည္းတူညီေသာ ရွင္းလင္းခ်က္ကို သံုးဆယ္ၿမိဳ႔ ဘုရားဒကာ ဦးလူငယ္ ေရးသား ျပဳစုေသာ သဗၺညဳတ စိႏၲာမဏိက်မ္း၏ စာမ်ာက္ႏွာ (၄- ၅) တြင္ ေတြ႔ရေပသည္။ ေသကၡ်ေတာင္ ဆရာေတာ္ အရွင္တိေလာက ေရးသားျပဳစုေသာ ပ႑ိတေ၀ဒနီယ ဒီပနီက်မ္း၏ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၈ မွ ၁၉၁ တြင္လည္း စၾကာ၀ဠာအေပါင္း ၏ ျဖစ္တည္လာျခင္း မူလ လက္သည္ အေၾကာင္းကို အက်ယ္ ရွင္းျပထားေပသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ စာေပဗဟုတ ႏွံ႔စပ္ေသာ ျမန္မာ စာေပသမားမ်ား အတြက္ ျဖစ္တည္မႈ ႏွင့္ ျဖစ္တည္မႈဓမၼ၏ ဇစ္ျမစ္ ႏွင့္စပ္လွ်ဉ္း၍ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္တို႔၏ ခံစားယံုၾကည္ခ်က္ကို နားလည္ရန္မွာ အလွမ္းေ၀းႏိုင္မည္ မဟုတ္ ေခ်။
စၾကာ၀ဠာအေပါင္း၏ မူလဇစ္ျမစ္ ျဖစ္ေသာ ပရမတ္ဘုရားရွင္ (အလႅာဟ္) သည္ စၾကာ၀ဠာမ်ား၏ ေသာ့ခ်က္ သဘာ၀ဓမၼကို သိေနေသာ အရွင္ ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ စၾကာ၀ဠာ အတြင္း ရွင္သန္ က်က္စားေနရေသာ သေဗၺ သတၱာ သတၱ၀ါအေပါင္းကို ပရမတ္ ဘုရားရွင္ (အလႅာဟ္)က တစ္ခ်က္လႊတ္အမိန္႔ သံမဏိစည္းကမ္းျဖင့္ အတင္းအက်ပ္ လိုက္နာေစျခင္းျဖင့္ ႀကိဳးကိုင္ထားျခင္း မရွိသလို၊ ျဖစ္ခ်င္တိုင္း ျဖစ္ေနေစရန္ လွ်က္လ်ဴရႈ ပစ္ ပါယ္ ထားျခင္းလည္း မဟုတ္ဟု က်မ္းျမတ္ကုရ္အံ၏ ေဖၚျပမႈအတိုင္း အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မ်ားက ယံုၾကည္ လက္ခံေပသည္။ စၾကာ၀ဠာ အတြင္း၌ ရွိေသာ သတၱ၀ါအေပါင္းသည္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအားျဖင့္ သဘ၀ဓမၼ အတိုင္း အထာက်၊ ေနသားက်ေအာင္ လိုက္ေလွ်ာညီေထြ က်င့္ေဆာင္ ေနထိုင္ေနရသည္ ဆိုျခင္းမွာ ေစာဒက ၀င္၍ မရေခ်၊ ထိုရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ အထာတက် ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ႏွင့္ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေသာ ရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ လူေနမႈ စနစ္ကို တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ ထိုးထြက္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ ဉာဏ္စဥ္ ၏ ဦးေဆာင္မႈမွာ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္ ဟု က်မ္းေတာ္က တင္ျပေပသည္၊
လူသားအေပါင္းသည္ ပရမတ္ဘုရားရွင္၏ အရိုက္အရာကို ဆက္ခံသူ သို႔မဟုတ္ သက္ရွိ သက္မဲ့အေပါင္းႏွင့္ စၾက၀ဠာ ကို စီမံကြပ္ကဲ ရန္ လႊဲအပ္ခံရေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆိုေပသည္၊ (၆း ၁၆၆)
စၾက ၀ဠာအေပါင္းအား စီမံကြပ္ကဲရန္အတြက္ လူသားတို႔အား ကိုယ္စားလွယ္လႊဲအပ္ျခင္း၏ ဆိုလိုခ်က္မွာ ပရမတ္ဘုရားရွင္သည္ စၾကာ၀ဠာ အေပါင္းအား ႀကိဳးနီ စနစ္ျဖင့္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားျခင္း မရွိေၾကာင္းကို ထင္ရွားေစေပသည္။ လူသားသည္ စၾကာ၀ဠာအတြင္း သက္ရွိ သက္မဲ့မ်ားကို စီမံႏိုင္သည္၊ ခန္႔ခြဲႏိုင္သည္၊ ေနရာခ်ႏိုင္သည္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္သည္၊ ထိမ္းေက်ာင္းႏိုင္သည္၊ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ဆုတ္ယုတ္ ပ်က္သုဥ္းမႈ အလံုးစံုကို စိတ္တိုင္းက် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေပသည္။
သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ စီမံႏိုင္ခြင့္ရွိေသာ လူသားတို႔အား အေကာင္း အဆိုး ခြဲျခားႏိုင္ရန္၊ တိုးတက္မႈႏွင့္ ဆုတ္ယုတ္ မႈကို နားလည္ႏိုင္ရန္ အမွန္ႏွင့္ အမွားကို ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္ အတြက္ သဘာ၀ ဓမၼ၏ ေသာ့ခ်က္မ်ားကို ပါရမီဉာဏ္ ရင့္သန္မႈအေလွ်က္ လူသားထဲမွ ေရြးေကာက္လွ်က္ ဉာဏ္စဥ္ကိန္း၀ပ္ အသိေပး လမ္းၫႊန္ေပးေပသည္။ ထိုသို႔ ဉာဏ္စဥ္ ကိန္း၀ပ္ေပးရာတြင္ ပါရမီဓါတ္ခံအေလွ်ာက္ ကိန္း၀ပ္ေပးျခင္းေၾကာင့္ ရရွိေသာ ဉာဏ္စဥ္ အဆင့္မ်ား လည္း တစ္ေျပးညီ မဟုတ္ေပ။

ေဌးလြင္ဦး